Cari işlemler fazlası gerçek mi?
Haziran ayındaki mevcut süreçlerin istikrarında, açığın sıfırlanması ve üstelik iki yıl sonra dikkat çekici bir gelişme olsa da ekonomi uzmanlarına göre gerçek bir artış olmadı. Ekonomist Alaattin Aktaş, Kurban Bayramı’nın da etkisiyle ithalatta yaşanan gelişmelerin bu sonuca yol açtığını belirterek, “Keşke gerçek olsa” diye yazdı.
Aktaş’ın “Cari işlemler Haziran’da nasıl fazla verdi?” Yazının ilgili kısmı şöyle:
“Merkez Bankası geçtiğimiz günlerde Haziran ayı ödeme istikrarı verilerini açıkladı. Mevcut istikrar sürecinde Haziran ayında 674 milyon dolar fazla verildi. Türkiye en son Ekim 2021’de cari fazla verdi, yani neredeyse iki yıl sonra fazla verdi. .
Ocak’ta 10.6 milyar dolar, Şubat’ta 9 milyar dolar, Mart’ta 4.6 milyar dolar, Nisan’da 5.4 milyar dolar ve Mayıs’ta 7.8 milyar dolar açığın ardından açık sıfırlandı ve 674 milyon dolar fazla verilmesi inanılmaz bir gelişme oldu.
Gerçekten bu kadar mıydı?
Hayır, gerçekten değil, keşke bu kadar olsaydı!
İTHALAT YOLUYLA
Haziran ayının bir haftası Kurban Bayramı ile geçti. Bu durum özellikle ithalatı etkiledi. Mayıs ayına göre ihracatta da düşüş oldu ama ithalatta çok bariz bir düşüş görüldü. İthalat Haziran’da Mayıs ayına göre dörtte bir oranında düştü.
Enerji ve altın ithalatındaki gerileme de bu düşüşte değerli bir rol oynadı. Haziran ayında net altın ithalatı 994 milyon dolar, net elektrik ithalatı ise 733 milyon dolar ile Mayıs ayı seviyesinin altında gerçekleşti.
Dış ticaret ve cari işlemler dengesinin önceki aylarla olduğu kadar bir önceki yılın aynı ayıyla da karşılaştırılması gerekir.
Geçen yıl haziran ayında 2,6 milyar dolar cari açık vardı. Sonuç olarak cari istikrarda 2,6 milyar açıktan 674 milyon fazlaya geçişle birlikte 3,3 milyar dolarlık iyileşme ortaya çıktı.
Peki bu 3,3 milyar dolarlık güzelleştirmeyi hangi kalemler sağladı?
Geçen yıl Haziran ayında 6,4 milyar dolar olan dış ticaret açığı bu yıl 3,7 milyara geriledi. Dış ticaret açığındaki bu daralmaya 2,7 milyar dolar katkı sağladı. Haziran ayında dış ticaret açığının neden küçüldüğünü de anlattım; yani süreksiz bir güzelleştirmeden bahsediyoruz.
Mevcut süreçlerin istikrarının diğer kalemlerinden gelen pozitif katkı 521 milyon $ artarak 3,9 milyardan 4,4 milyara yükseldi.
DEVAM EDECEK Mİ?
Özellikle bayram tatilinin ithalatı aşağı çektiğini ve bu bağlamda altın ve elektrik ithalatındaki düşüşün haziran ayında cari dengede fazlaya yol açtığını bir kez daha vurgulayalım.
Ama ağaca bakıp ormanı kaçırmayalım!
Altı aylık açık geçen yıl hala 8 milyar dolar ve Haziran ayının prestijinin oluşturduğu yıllık açık geçen yılın Haziran ayındaki seviyesinin 32 milyar dolar üzerinde.
Üstelik hazirandan sonraki aylarda fazla olacağına dair pek bir işaret yok.
Haziran ayında dış ticaret açığındaki daralma nasıl cari fazlaya neden olduysa, Temmuz ayında ortaya çıkan dış ticaret açığı da kesikli bilgilere göre yeniden çok yüksek bir cari açığa gideceğimizi gösteriyor. İlk bilgiler temmuz ayında çok büyük bir açık olacağını gösteriyor.
Ticaret Bakanlığı’nın kesintili verilerine göre Temmuz ayında ithalat 32,5 milyar dolar, ihracat ise 20,1 milyar dolar oldu. Tam 12.4 milyar dolar ticaret açığı var. Bir karşılaştırma; Haziran ayında dış ticaret açığı 3,7 milyar dolar oldu.
Başka bir karşılaştırma; Bu yılın Ocak ayındaki ticaret açığı da 12.5 milyar dolardı ve o ay cari açık 10.6 milyar dolardı.
Elbette Temmuz’daki dış ticaret açığı Ocak’taki kadar cari açığa dönüşmeyecek. Turizmin etkisi dikkate alınmalıdır. Ancak cari fazla en azından şimdilik Haziran ayı ile sınırlı kalacak.
Altın ithalatını kısıtlayan düzenlemenin etkilerini ancak ağustos verilerinde görebileceğiz.” (HABER MERKEZİ)
